Posts

Showing posts from February, 2022

भाषेत एवढी विशेषणं

*आहेत का कुठल्या भाषेत एवढी विशेषणं?* *लुसलुशीत*- पोळी/ पुरणपोळी  *खुसखुशीत*- करंजी *भुसभुशीत*- जमीन *घसघशीत*- भरपूर *रसरशीत*- रसाने भरलेले *ठसठशीत*- मोठे *कुरकुरीत*- चकली, कांदा भजी *चुरचुरीत*- अळूवडी *झणझणीत*- पिठले, वांग्याची भाजी *सणसणीत*- मारण्याचे विशेषण *ढणढणीत*- मोठ्या आवाजात लावलेले संगीत *ठणठणीत*- तब्येत *दणदणीत*- भरपूर  *चुणचुणीत*- हुशार *टुणटुणीत*- तब्येत *चमचमीत*- पोहे, मिसळ *दमदमीत*- भरपूर नाश्ता *खमखमीत*- मसालेदार *झगझगीत*- प्रखर *झगमगीत*- दिवे *खणखणीत*- चोख *रखरखीत*- ऊन *चटमटीत/ चटपटीत*- खारे शंकरपाळे, भेळ *खुटखुटीत*- भाकरी/ दशमी *चरचरीत*- अळूची खाजरी पाने *गरगरीत*- गोल लाडू *चकचकीत*- चमकणारी गोष्ट *गुटगुटीत*- सुदृढ बालक *सुटसुटीत*- मोकळे *तुकतुकीत*- कांती *बटबटीत*- डोळ्यात भरण्या जोगे *पचपचीत*- पाणीदार *खरखरीत*- गुळगुळीत नसणारे *खरमरीत*- पत्र *तरतरीत*- नाकाची उपमा *सरसरीत/सरबरीत*- भज्यांचे पीठ *करकरीत*- सफरचंद, पेरूच्या फोडी *झिरझिरीत*- पारदर्शक *फडफडीत*- मोकळा भात *शिडशिडीत*- बारीक *मिळमिळीत*- कमी तिखट मसाला असलेला पदार्थ *गिळगिळीत*- मऊ लापशी *बुळबुळीत*- ओलसर...

लावालावी- एक मराठी गंमत

*😃लावालावी- एक मराठी गंमत !!!😊* *शब्द एक, अर्थ अनेक !!!* *'लावणे'* ह्या क्रियापदाचा अर्थ.' मध्यंतरी माझ्याकडे एक तामिळ मुलगी मराठी शिकायला येत असे.  असेल आठवी-नववीत. पण चेन्नईहून थेट पुण्याला;  मग मराठीचा गंध कसा असणार?  थोडं शिकवल्यावर मी तिला  काही छोटी पुस्तकं वाचायला दिली होती.  एकदा तिने काही अडलेले शब्द लिहून आणले.   तीन चार शब्दांचे अर्थ सगितले.  शेवटचा शब्द होता-- लाव/लावणे.  मी तिला म्हटलं, 'अगं, वाक्य लिहून आणायचंस,  नुसता अर्थ कसा सांगू?  काहीही असू शकेल'.  एका शब्दाचा / व्हर्बचा अर्थ काहीही?    तिला कळेना.  'ओके, टेल मी ऑल द मीनिंग्ज'. ती म्हणाली.  तिला वाटलं, असतील दोन तीन अर्थ!  पण मराठीचा इंगा तिला अजून कळायचा होता.  मी मनात म्हटलं,  चला, आजचा वेळ या *लावालावीतच* घालवू. 'हे बघ, तू मराठीचा क्लास *लावला* आहेस.'  'ओह्, आय हॅव जॉइंण्ड द क्लास'. लगेच वहीत क्लास *लावणे=जॉइंन* असं लिहिलं. 'क्लासला येताना तू आरशासमोर काय तयारी केलीस? पावडर *लावलीस*? ' 'ओ येस '. 'आपण पार्टीला, फंक...

तू बोलत नाहीस

*माणसं 'बोलायचं' थांबली याचा अर्थ 'व्यक्त' व्हायचच थांबली, असं नाही.* ** *तू बोलत नाहीस*...* कालपरवाच आमच्या एका व्हाट्सअप समुहावर एका सदस्याचा अचानक एक संदेश पडला," आज काल तू बोलत नाहीस, सगळं मनातच ठेवतेस.." 'संदेश चुकून या समुहावर टाकला गेला', असं म्हणून त्या सदस्याने तो काढूनही टाकला.पण  ते वाक्य तोवर त्या समुहातल्या बऱ्याच मंडळी च्या हृदयाला स्पर्श करून गेले असणार यात शंका नाही.   खरंच, 'ती' का बरं बोलत नाही?   खरं सांगायचं तर स्त्री असो वा पुरुष, मनातल्या मनात एक अखंड संवाद सुरूच असतो, स्वतःशीही आणि इतरांशीही. पण त्या संवादातलं फारच थोडं प्रत्यक्षात ओठावर येतं. तोलून-मापून ,विचार-प्रतिविचार करून,होणार्या परिणामांचं भान ठेऊनच शब्द बाहेर पडतात.    अर्थात अपवाद असतातच.माझी एक मैत्रिण तिला अधूनमधून थांबवावं लागायचं, इतकं अखंड आणि भरधाव बोलायची ,त्यात तोलून -मापून वगैरे काही नसायचं.तिच्या घरातल्या मंडळींनाही त्या प्रवाहातलं 'मुद्द्याचं तेवढं' घ्यायची सवय झालेली. या मैत्रिणीला एका न्यूरोलॉजिकल आजाराने अचानक ग्रासलं आणि धबधब्याचं पाणी आटु...

Don't laugh alone

SMART ANSWERS Smart answer by a female passenger on a flight... A guy asked a beautiful lady sitting next to him... 'Nice perfume.....which one is it?...😍 I want to give it to my wife..!!' Lady: 'Don't give her....some idiot will find an excuse to talk to her..!!' 😜😜😜 A letter from a teacher to a parent:  Dear Parent, Edward doesn't smell nice in class. Please try to bath him. Parent's answer: Dear Teacher, Edward is not a rose, Don't smell him,Teach him ......😂😂😝 Mother to Son: Who is Sultan Aziz? Son : Don't know 🤔 Mother : Devote some time to pay attention to study also Son to Mother : Do you know Aunty Jennifer? Mother : Don't know Son: Sometimes pay attention to Daddy also 😝 A cute excuse: Teacher: Why are you late? Student: Mom & dad were fighting. Teacher: So what makes you late if they were fighting? Student: One of my shoes was in mom's hand, and the other in dad's..😂😂😝😜 Wife: I hate that beggar. Husband: Why? Wi...

मराठी शब्द ठेवा

*मोट गेली, नाडा गेला,* *गेला सोंदुर कणा*  *सहा बैल नांगर आता,* *दिसेल का हो पुन्हा* *हेल गेला, कासरा गेला,* *गेली शर्यत बैल गाडीची.* *मोगरी गेली, हातणी गेली,* *गेली मळणी धान्याची.*   *वावडी गेली, उपननी गेली,*                  *गेली धार धान्याची.* *भुसारा गेला, कलवड गेला,* *गेली इर्जिक नांगराची*          *वाडगं गेलं, खळं गेलं,* *गेली शान झोपाट्याची.*  *सावड गेली, बलुतं गेलं,*लोहारकी गेली सुतारकी* *गेली राखुळी गुरांची.* *हौद गेला, सारन गेली,* *गेली बारव जुनी*  *वढवान गेलं, रहाट गेलं*  *शेंदु कसं पाणी*  *मेड गेली, कुड गेला*  *गेला वसा आढं*  *कुळव गेला, डुब्बं गेल*  *फराड गेलं पुढं* *खुरवत गेला, खळं गेलं* *चंद्राचं ते तळं गेलं*   *हरनाची गाडी गेली*  *मामाची पण माडी गेली*  *हेल गेला, गंजं गेली*   *करडईचा फड गेला*  *अंगणात लावलेला भला मोठा वड गेला* *बोरं गेली, जांभळं गेली*  *गेला रानमेवा*  *खंबीर होती जूनी पिढी*  *गावाकडे तेव्हा* ...

आपला प्राधान्यक्रम गंडला आहे

आपला प्राधान्यक्रम गंडला आहे  काल राहुल बजाज यांचे निधन झाले. कोणत्याही न्यूज चॅनेल ने एक २ मिनिटाची बातमी देण्यापलीकडे काहीच केलेले नाही. हेच एखादा सेलिब्रिटी असता,राजकीय नेता असता, अगदी एखादा तस्कर गुंड असता तर दिवसभर बातम्या चालल्या असत्या. त्यांचा अख्खा इतिहास हजार वेळा सांगितला असता. पण बजाज यांचे जीवनचरित्र सांगावेसे कुणालाही वाटले नाही. कुणालाही त्यांचा जीवनप्रवास सांगावा वाटला नाही. ५ कोटी टर्नओव्हर असणारी कंपनी १० हजार कोटी टर्नओव्हर करणारी कशी बनली कुणालाही सांगावसं वाटलं नाही. कुणाला ते ऐकण्याची इच्छा सुद्धा नाही. आपला प्राधान्यक्रम गंडला आहे  अशा यशस्वी लोकांचं चरित्र देशातील लाखो उद्योजकांसाठी प्रेरणादायी ठरत असतं. पण कुणाला कसलं काही देणं घेणं नाही.    काही वर्षांपूर्वी जेफ बेझोस भारत दौऱ्यावर आले होते. न्यूज चॅनेल नि तर दखलच घेतली नव्हती, वर्तमानपत्रांनी सुद्धा आतल्या पानावर एका कोपऱ्यात बातमी दिली होती. त्यावेळी सुद्धा ती संधी साधून त्यांच्या व्यावसायिक यशाबद्दल कुणालाही चर्चा करावीशी वाटली नव्हती... त्याच काळात काही इतर देशांच्या प्रमुखांचे दौरे चालू...

मृत्यु संकल्पना

*मृत्यु ही संकल्पनाच अस्तित्वात नसती,  तर काय घडले असते?* *मृत्यू येऊच नये असे प्रत्येकाला वाटते. समुद्रमंथना च्या वेळी अमृत कलश निघाला, तो प्राशन करण्या साठी, अमर होण्या साठी देव-दानवां मध्ये चढाओढ लागली होती, तिथे आपल्या सारख्या सर्वसामान्यांची काय कथा!* *मृत्यूचे भय वाटणे स्वाभाविक आहे. परंतु, मृत्यू टाळणे अशक्य आहे. जन्म-मृत्यू हा सृष्टीचा नियमच आहे. तो कोणालाही चुकलेला नाही. तो आवश्यकही आहे. अन्यथा माणसेच माणसाच्या जीवावर उठली असती. कशी? ते पहा.* *एका राजाने शहरा बाहेर, एका वृक्षा खाली बसलेल्या साधूला विचारले, `साधूमहाराज, मला अमर करू शकेल, अशी दिव्य वनौषधी किंवा चांगले रसायन तुमच्या जवळ आहे का?'* *साधू म्हणाला, `हे राजा, हा समोरचा व त्या पलीकडील असे दोन पर्वत ओलांडून गेलास, की, तुला एक सरोवर लागेल. त्याचे पाणी तू पी, म्हणजे अमर होशील.'* *ते दोन पर्वत ओलांडून राजा त्या सरोवरापाशी गेला. त्याचे पाणी पिण्या साठी आपल्या हाताची ओंजळ करून सरोवरावर तो वाकला. तेवढ्यात त्याच्या कानावर कुणी तरी कण्हत असल्याचा आवाज आला. पाणी पिणे बाजूला ठेवून राजा आवाजाच्या दिशेने गेला.* *एक जर्जर मा...

हिजाबचा वाद व संविधान

*हिजाबचा वाद व संविधान* *अनिल वैद्य* *माजी न्यायाधीश*  कर्नाटक सरकारने शाळा महाविद्यालयात ड्रेसकोड बंधनकारक केले  त्यामुळे हिजाबचा पोशाख परिधान करणाऱ्या  मुस्लीम विद्यार्थिनीना हिजाब घालून कॉलेज मध्ये जाण्यासाठी मज्जाव केला जात आहे.  28 डिसेंबर 2022 ला सरकारने हा निर्णय घेतला. लगेचच शासकीय महाविद्यालयात एमबीए ही मॅनेजमेंटची पदवी  शिकणाऱ्या 6  मुस्लीम विद्यार्थीनींना हिजाब घालून महाविद्यालयात प्रवेश करायला मनाई करण्यात आली.त्यावरून कर्नाटक मध्ये व देशात या विषयावर चर्चेला उधाण आले आहे.सरकारच्या निर्णयाला कर्नाटकातील मुस्लीम विद्यार्थ्यांनी कर्नाटक उच्यन्यायालयात आवाहन दिले आहे, त्यांनी याचिका दाखल केली आहे. कुराण या धर्म ग्रंथात मुस्लिम महिलांनी कोणता पोशाख परिधान करावा याचे मार्गदर्शन केले असून त्यानुसार हिजाब धार्मिक आचार म्हणून महिला घालतात ,हे धर्म स्वातंत्र्य या संविधानातील मूलभूत हक्काशी संबंधित आचरण आहेअसे त्यांचे प्रतिपादन आहे. हिजाब बाबत असे की, सर्वसामान्य लोकांना बुरखा माहिती आहे परन्तु हिजाब  फारसा माहिती नाही.  महिलांच्या शरिराला झाकून...

लतादिदी

*लतादिदींच्या ९२ व्या वाढदिवसानिमित्त ९२ माहितीपूर्ण गोष्टी!!!*                                                                                          *संकलन:* हेमंत कोठीकर                                                                         (खालील विविध पुस्तकातून ह्या संकलित केलेल्या आणि मराठीत लिहून काढलेल्या माहितीपूर्ण गोष्टी आहेत. या शिवाय काही मुलाखती, नेटवरील ब्लॉग्स आणि लेख यातूनही माहिती घेतली आहे. चूकभूल द्यावी घ्यावी. काही गोष्टी चुकीच्या आढळल्या तर कृपया कळवाव्या.)  १) १९२९ साली या दिवशी जन्मलेल्या लतादिदींचे नाव खरे तर हेमा हर्डीकर राहिले असते. पण ते झाले लता म...

पुस्तके का वाचली पाहिजेत

*पुस्तके का वाचली पाहिजेत.....* पुस्तकांनी काय शिकवलं ? तुमच्याकडे दहा रुपये असतील तर आठ रुपये स्वतःच्या खर्चासाठी ठेवा . उरलेल्या दोन रुपयांपैकी एक रुपयाचं गुलाबाचं फुल घ्या आणि एक रुपयांचं पुस्तक घ्या अशी एक म्हण आहे , का जगायचं ते गुलाबाकडे पाहून कळेल आणि कसं जगायचं ते पुस्तक शिकवेल . पुस्तके अत्यंत मोलाची आहेत . त्यात मराठी साहित्य ही तर न संपणारी दौलत आहे. जितकी जास्त लुटाल तितकी ती वाढत जाते . एक *ज्ञानेश्वरी* जरी पुन्हा पुन्हा वाचली तर प्रत्येक ओवीचा अर्थ नव्याने कळतो . आपण मराठी माणसे खरोखर नशीबवान , आपल्याला जसा थोर इतिहास लाभला तशी साहित्याची मोठी परंपराही लाभली.            मी पुस्तके वाचायला सुरुवात केली तेव्हा काय वाचायचं हे ठरवलं नव्हतं . सार्वजनिक वाचनयालात जे समोर येईल ते वाचत गेलो आणि हळहळू मराठी साहित्याचा मोठा खजिना हाती गवसला . सुरुवात झाली होती *पॅपिलॉन* नावाच्या पुस्तकापासून . हेन्री शॅरीयर नावाच्या एका फ्रेंच गुन्हेगाराने हे पुस्तक लिहिलं ,  हेन्रीला गुन्हेगारी जगतात *पॅपिलॉन* नावाने ओळखत असत . तो फार मोठा गुन्हेगार नव्हता पण त्या...

अक्कलखातं - खूप मोठं

*अक्कलखातं - खूप मोठं*   ..,.. *© डॉ. शिरीष सुरेश भावे, पुणे.* इयत्ता सहावीत असताना एके दिवशी मुख्याध्यापक वर्गात आले. "आज मधल्या सुट्टीत सगळ्यांनी शाळेच्या सभागृहात जमा. तुम्हाला आत्तापासून बचतीची सवय लागावी म्हणून बँक ऑफ महाराष्ट्रचे दोन प्रतिनिधी तुम्हाला भेटायला येणार आहेत. नीट ऐकून घ्या ते काय सांगतात ते." बँकेचे प्रतिनिधी ठरल्याप्रमाणे आले. त्यांनी लहान मुलांसाठी अल्पबचत योजना म्हणजे काय, त्याचे फायदे वगैरे समजावून सांगितलं. वर्गातल्या माझ्यासकट बहुतेक सगळ्या मुलांनी त्या पुढच्या आठवड्यात आपली बचत खाती उघडली. त्यानंतरच्या सहा महिन्यात खाऊचे पैसे, कुणी वाढदिवसाला दिलेली भेट या स्वरूपात जमा झालेली रक्कम त्या खात्यात मी भरत राहिलो. माझ्या हिशेबाने खात्यामध्ये 127 रुपये जमा असायला हवे होते. पण प्रत्यक्षात होते 125. लेखनिकाकडे त्या दोन रुपयाबद्दल विचारले असता तो म्हणाला," नोंदीमध्ये काहीतरी चूक झाली असावी. दोनच तर रुपये कमी आहेत. जाऊ दे.विसरून जा. अक्कलखाती जमा करून टाक " मला वाटलं बचत खात्याला संलग्न अशा विशेष अक्कलखात्याची सोय पण बँक देते. मी भाबडेपणे विचारलं,...