लावालावी- एक मराठी गंमत

*😃लावालावी- एक मराठी गंमत !!!😊*

*शब्द एक, अर्थ अनेक !!!*

*'लावणे'* ह्या क्रियापदाचा अर्थ.'

मध्यंतरी माझ्याकडे एक तामिळ मुलगी मराठी शिकायला येत असे. 

असेल आठवी-नववीत. पण चेन्नईहून थेट पुण्याला; 

मग मराठीचा गंध कसा असणार? 

थोडं शिकवल्यावर मी तिला  काही छोटी पुस्तकं वाचायला दिली होती. 

एकदा तिने काही अडलेले शब्द लिहून आणले.  

तीन चार शब्दांचे अर्थ सगितले. 

शेवटचा शब्द होता-- लाव/लावणे. 

मी तिला म्हटलं, 'अगं, वाक्य लिहून आणायचंस,  नुसता अर्थ कसा सांगू? 

काहीही असू शकेल'. 

एका शब्दाचा / व्हर्बचा अर्थ काहीही?   

तिला कळेना. 

'ओके, टेल मी ऑल द मीनिंग्ज'. ती म्हणाली. 

तिला वाटलं, असतील दोन तीन अर्थ! 

पण मराठीचा इंगा तिला अजून कळायचा होता. 

मी मनात म्हटलं, 

चला, आजचा वेळ या *लावालावीतच* घालवू.

'हे बघ, तू मराठीचा क्लास *लावला* आहेस.' 

'ओह्, आय हॅव जॉइंण्ड द क्लास'. लगेच वहीत क्लास *लावणे=जॉइंन* असं लिहिलं.

'क्लासला येताना तू आरशासमोर काय तयारी केलीस? पावडर *लावलीस*? '

'ओ येस '.

'आपण पार्टीला, फंक्शनला जाताना लिपस्टिक, कुंकू / टिकली *लावतो*. 

'येस, आय अंडस्टँड '.--- टु *अप्लाय*. तिनं लिहिलं. 'पण आपण केसांना पिन्स, हेअरबॅंडही *लावतो*. तिथे तो अर्थ होत नाही '. 

'ओके; वी *पुट ऑन दॅट'*'.

'आता बघ. मी चहाचा कप तोंडाला *लावला,* आणि बेल वाजली. कालच्या तुझ्या पुस्तकात गाईने चाऱ्याला तोंड *लावलं.*

आपण बाळाच्या गालाला हात *लावतो*. इथे काय?   प्रत्यक्ष स्पर्श करतो. *टच्!* '

चौथा अर्थ लिहिता लिहिता तिची ट्यूब पेटली. म्हणाली, हां, तुम्ही पार्कमधला बोर्ड वाचून दाखवला ना त्यादिवशी; फुलांना हात *लावू* नये. आणि त्या छोट्याला त्याची आई म्हणाली ना, पुस्तकाला पाय *लावू* नकोस. *टु टच्*

'मॅम, मी आले तेव्हा यू टोल्ड मी दार *लाव*. मीन्स *शट् द डोअर* '. 

'हो. दार *लाव* किंवा दार बंद कर म्हणजे तेच '. 

'मीन्स लाव, बंद कर सेम! पण मग तुम्ही दिवा *लावते* म्हणता, देअर इट इज ऑपोझिट ऑफ दिवा बंद कर! '

'बरोबरच आहे. कारण दाराच्या बाबतीत *लाव* = शट् = बंद कर. पण दिवा *लाव* = *स्विच ऑन*.

म्हणूनच तुला म्हटलं वाक्य लिहून आण बाई! संदर्भ / रेफरन्स शिवाय नुसता *'लाव'* कसा समजणार? 

आणखी खूप ठिकाणी *लावणे* हे व्हर्ब आपण वापरतो, पण तुला आत्ताच एवढ्या गोंधळात नाही टाकत. '

'नो, नो. प्लीज टेल मी मोअर '. 

म्हणत ती उत्साहानं सरसावून बसली.

'बरं! आता अपण इलेक्ट्रिकचा दिवा, टी.व्ही, रेडिओ इ. *लावतो* तेव्हा *स्विच ऑन* करतो. पण देवासमोर नीरांजन, उदबत्ती, समई लावतो तेव्हा काय करतो? *लाइट ऑन!* पेटवतो. फटाके *लावतो,* आग *लावतो,* .

गॅस *लावतो* = पेटवतो.' ती भराभरा लिहून घेत होती.

तेवढ्यात आतून कुकरची शिट्टी आली. 'बघ, मी कुकर *लावलाय*. दोघी हसलो. आधीचा कुठला अर्थ आहे का यात? 

खरं तर यात अनेक क्रिया आहेत. सगळ्याला मिळून एक सुटसुटीत शब्द— *लावलाय*. आंघोळीचं पाणी *लावलंय* मधे असंच! ' 

'मी रोज सकाळी अलार्म *लावते*. ती अचानक म्हणाली आणि हसत सुटली. ओह्! एव्हरीथिंग इज सो डिफरंट! '

'सो कनक्लूजन? –एव्हरी *'लाव'* इज डिफरंट! ' 

जिगसॉ पझल घेऊन बसलेल्या नातवाला मी हाक मारली. तर तो म्हणाला, 'थांब गं आजी! मी हे *लावतोय* ना! ' 

'हे, लुक. तो *लावतोय*= ही इज *अरेंजिंग द पीसेस*. *टु अरेंज*! '

'तो शहाणा आहे. वह्या-पुस्तकं कपाटात नीट *लावून* ठेवतो. कपाट छान *लावलेलं* असतं त्याचं '.

वहीत लिहून घेऊन ती उठली, 'गुड बॉय' असं त्याचं कौतुक करून ती घरी गेली.  

पण माझं विचारचक्र चालूच राहिलं. आता मनाच्या अदृश्य स्क्रीनवर *लाव, लावते, लावले* हे सगळं बोल्ड मधे यायला लागलं.  

रोजच कोणालातरी आपण फोन *लावतो*.

बडबड, कटकट करणाऱ्यांना आपण म्हणतो, ए, काय *लावलंय* मगापासून?

आजीने कवळी *लावली* = *फिक्स* केली आणि आजी कवळी *लावते* म्हणजे रोज वापरते.(यूज)

पट्टा *लाव* = *बांध*. *बकल, बटन लाव* = *अडकव*

बिया *लावणे* झाडे *लावणे*= *पेरणे*, *उगवणे*.

इतके इतके मजूर कामाला लावले.(एम्प्लॉइड.)

वजन ढकलणारा, ओढणारा नेट/जोर *लावतो*. ( *अप्लाइज स्ट्रेंथ* )

आपण वडिलांचं, नवऱ्याचं नाव *लावतो* म्हणजे काय करतो?

सुंदर गोष्ट मनाला वेड *लावते*

या शब्दांच्या खेळानंही मला वेड *लावलं*. 

इतक्यात आमची बाई आली. आल्याआल्याच म्हणाली, 'विचारलं काहो सायबांना?' (मुलाच्या नोकरीबद्दल)

'विचारलं की, पाठव म्हणाले उद्या'.

'हा, मंग देते त्याला *लावून* उद्या'. (ओहो! लावून देते = *पाठवतो*)

आणि *लावालावी* मधे तर कोण, कुठे काय *लावेल*! 

अशी आपली ही मायमराठी!

शिकणाऱ्याला अवघड, पण आपल्याला सुंदर!

आता 'हे आर्टिकल ग्लोबल मराठीवर *लाव'* '. घरच्यांनी सल्ला दिला.

'आणि नाही *लावलं* तर मनाला *लावून* घेऊ नको ' अशी चेष्टाही केली.

*जागतिक मातृभाषा दिनानिमित्त हार्दिक शुभेच्छा.*

*सुनील इनामदार*